Almanya 1960’lardan beri Türkiye’den göç alıyor. Başlangıçta Almanya’nın talebiyle emekçiler gönderilirken son yıllarda ise Türkiye’nin siyasi yahut ekonomik ortamından uzaklaşmak isteyen çok sayıda kişinin adresi de Almanya oldu.
Peki Türkiye’den son yıllarda Almanya’ya gidenler, gittikleri ülkede çok sağın yükselişi ve Almanya için Alternatif (AfD) partisinin rekor bir oyla seçimi ikinci sırada bitirmesinin akabinde neler hissediyor?
Doğa Akyürek 2009 yılından beri Berlin’de yaşıyor. 2013’te kurulan AfD’nin yükselişine birebir şahit olduğunu ve bunun “gerçekten acı verdiğini” söylüyor:
“Orada, geride bıraktığınız coğrafyada aslında muhafazakar ve demokrasinin olmadığı bir yerden kaçıyorsunuz, geldiğiniz yerde de birebir şeylerle karşılaşmak hüzün verici.”
1960’lardan beri Türkiye’den gelen göçmenlerin yıllar süren uğraşları sonucu 2024’te kazanılan ikili vatandaşlık hakkının kaybedilme ihtimalinden kaygı duyduğunu ekliyor.
2009’da yüksek lisans bursuyla geldiği Almanya’da kalan ve bugün göçmenlere danışmanlık veren bir sivil toplum kuruluşunda çalışan Akyürek, son yıllarda karşılaştıkları ayrımcılık hadiselerinde artış gözlemlediğini anlatıyor:
“Bazen bizim danışmanlık ofisinde bile hengame çıkıyor. Göçmenin göçmeni sevmemesini ben de gözlemliyorum. Evvel gelen göçmenler, kendilerinden sonra gelen göçmenler nedeniyle pastadaki hisselerinin azalacağından kaygı ediyor.
“Halbuki temel pastayı o sağ zihniyetin yanlış böldüğünü düşünmüyorlar.”
‘Seçimde göçmenlik değil, teknoloji konuşulmalıydı’
Hatice Bilgü de 10 yıl evvel İzmir’den Berlin’e taşınmış. Bilişim kesiminde, data bilimi ve yapay zeka eğitimleri aldıktan sonra kuantum teknolojileri üzerine bir bilim enstitüsünde çalışıyor.
İşyerinde tek göçmen ve tek bayan olduğunu söyleyen Bilgü, çok sağın yükselişinin iş hayatında bir tesir yaratmadığını lakin hayatın geri kalanında görünür olduğunu söylüyor:
“Her beş bireyden birinin AfD’ye oy vermesi açıkçası çok şaşırtan bir durum.
“Bu seçimler konusunda şu dikkatimi çekti, yalnızca göçmenlik üzerine eğildiler. Aslında bu mevzu teknoloji olmalıydı. Zira günümüzde artık teknoloji savaşları başladı.
“Bunu ne kadar hissetmiyor üzere olsak da ileride daha çok göreceğiz. Siyaseti aslında teknoloji ve eğitim alanında değerlendirmeliyiz.”
‘Daha yeterli şeyler bekliyordum’
Konuştuğumuz bir öbür kişi de, Almanya’ya üç yıl evvel gelen fotoğrafçı ve muharrir Engin Kaban.
Almanya’ya gelirken daha uygun şeyler beklediğini söyleyen Kaban, “Avrupa kültürün, bilimin, sanatın menşei diye düşünüyordum. Lakin yaşadığım şeyler ve bu son siyasi gelişmeler yanılttı beni” diyor ve ekliyor:
“Kısmen karamsarım. Almanya’nın, Avrupa’nın ve dünyanın genel gidişatından rahatsızım. Bu gidişatın aslında bütün insanlık için olumsuz olduğunu düşünüyorum.”
‘Alman olsaydım AfD’ye oy verirdim’
Kreuzberg sokaklarında karşılaştığımız bir genç ise daha farklı düşünüyor.
26 yaşındaki Furkan, üç yıl evvel Almanya’ya geldikten sonra burada kalmaya karar vermiş. Tanıdıklarının kafe-barında işletme ve muhasebe işlerine bakıyor.
Aşırı sağın güçlenmesine karşın kişisel olarak bir ırkçılıkla karşılaşmadığını söylüyor ve AfD’ye oy atan Almanlara hak verdiğini ekliyor:
“Çok çok derecede bir sistemsiz göç var. Biz kendi ülkemizde, Türkiye’de de farklı ırklardan beşerler geldiğinde kabullenemiyoruz, ister istemez rahatsız oluyoruz.
“Ben Alman olsaydım AfD’ye oy verirdim açıkçası.”
Çok sayıda göçmenin Alman toplumuna entegre olmadığını belirten Furkan, “Alman devleti diyor ki ‘Kırmızı ışıkta geçme, yere tükürme, dilimi öğren’. Ancak beşerler tam aykırısını yapıyor” diyor:
“Toplu taşımaya biniyorsun adam geliyor yere tükürüyor, bağırıyor, çağırıyor, rahatsız ediyor. Bu yüzden AfD’nin yükselmesi olağan.”
Almanya’da kalmak istediğini söyleyen Furkan, AfD’nin yükselişinin buna bir mani olacağını düşünmüyor:
“İkinci Dünya Savaşı’nda yapılan ırkçılığı günümüzde yapabileceklerini sanmıyorum. Burada yaşayan Türkleri, Arapları gönderebileceklerini sanmıyorum.”
İşgücünün değerli bir kısmını göçmenlerin oluşturduğunu, bu yüzden onları geri gönderebileceklerini düşünmediğini belirtiyor ve “Belki peyderpey yapabilirler, bir kısmını gönderebilirler, o daha yanlışsız olur” diyor
“Seni de göndermek isterlerse?” diye sorduğumuzda ise “Beni de göndermek isterlerse ‘yok’ diyemem” tabirlerini kullanıyor:
“Burada kendime bir şey katıyorum lakin Almanya’ya çok bir şey katabildiğimi düşünmüyorum.
“Fakat hiç yoksa topluma entegre oldum. Kurallara uyuyorum, yanlış bir şey yapmıyorum. Buradaki Almanların yaşadığı halde yaşamaya çalışıyorum.
“İyi niyetini onlara gösterdiğin vakit durduk yere seni hudut dışı edeceklerini düşünmüyorum.”
‘Yavaş yavaş kendimizi inançta hissetmemeye başlıyoruz’
40 yaşındaki bilgi bilimci Gülçin Vardar ise 14 yıl evvel okumak için Almanya’ya geldiğini lakin Türkiye’deki politik durumdan dolayı dönemez olduğunu söylüyor.
Bu süreçte Almanya’nın yaşadığı politik değişim nedeniyle karamsar hissettiğini anlatıyor:
“(Eskiden) Bir formda Avrupa’nın demokrasisine güvenilirdi.
“Bir yandan da şunu görmüş oluyoruz: Hiçbir yer korunaklı değil.
“Burada da özellikle göçmenler olarak korkmaya başladık biz de. Yavaş yavaş kendimizi inançta hissetmemeye başlıyoruz.”
Seçim sonuçlarının, ülkedeki her beş şahıstan birinin kendilerini burada istemediği manasına geldiğini söyleyen Vardar, son iki ayda “Burası Almanya, burada yalnızca Almanca konuşulur” kelamını daha sık duyduklarını aktarıyor.
Seçim sonucuna dair mutluluğunun ise Sol Parti’nin yüzde 9’a yakın oy alması olduğunu ekliyor:
“Genel olarak korksak da her zamanki üzere küçük bir umutla ayrılıyoruz bu seçimden.”
Önümüzdeki süreçte bu hislerden kaygının mu yoksa umudun mu büyüyeceğini ise siyasi partilerin performansları ve Alman toplumunun onlara yaklaşımı belirleyecek.
