Gazze’deki ateşkesin ikinci etabının sınanması konusunda her vakit kuşku vardı; artık ise başlaması gereken anda ölmüş üzere görünüyor.
Savaşın bölgeye geri döneceği, Filistinlilerin acılarını derinleştireceği ve Hamas’ın elinde kalan rehinelerin hayatlarını tehdit edeceği tasası artıyor.
ABD tarafından desteklenen İsrail, muahedenin birinci kademesinin 1 Mart Cumartesi günü sona ermesinin akabinde artık yeni bir mutabakatın gündeme gelmesi gerektiğini ve Hamas bu yeni versiyonu kabul edene kadar Gazze’ye tüm insani yardımları durdurduğunu söylüyor.
Kahire bu açıklamayı sert bir lisanla “açık bir ihlal” olarak kıymetlendirdi. ABD ile birlikte bu süreçte arabulucu rolü oynayan Mısır ve Katar, İsrail’i “gıdayı bir silah olarak kullanarak” milletlerarası insani hukuku ihlal etmekle suçladı.
Anlaşma kurallarına nazaran, hayati ehemmiyetteki insani yardım taşıyan 600 kamyonun her gün Gazze’ye girmesi gerekiyordu ve altı haftalık birinci evrede çok sayıda kamyon Gazze’ye giriş yaptı.
İnsani yardım kuruluşlarının yanı sıra, başka Arap devletlerinden de yüksek sesli tenkitler geldi.
Gazze’nin yine inşasına yönelik Salı günkü acil Arap tepesi için Kahire’ye giden BM Genel Sekreteri António Guterres, yardımların “derhal” yine başlatılması davetinde bulundu. Genel Sekreter “Tüm tarafları düşmanlıkların tekrar başlamasını önlemek için her türlü çabayı göstermeye” çağırdı.
19 Ocak’ta yürürlüğe giren Gazze ateşkes muahedesi uyarınca İsrail’in askerlerini Mısır-Gazze hududu boyunca uzanan Philadelphi koridorundan bu hafta çekmesi ve savaşı sona erdirmesi, kalan tüm rehinelerin geri verilmesi ve karşılığında daha fazla Filistinli mahkumun hür bırakılması için müzakereleri ağırlaştırması gerekiyordu.
Ancak İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, ABD Elçisi Steve Witkoff’un yeni bir planla geldiğini söylüyor.
Witkoff şimdi teklifini açıklamadı lakin Netanyahu ateşkesin birinci basamağının Ramazan ayını ve Yahudi Hamursuz Bayramını kapsayacak halde 50 gün daha uzatılacağını ve müzakerelere devam edileceğini söyledi.
Netanyahu’ya nazaran Hamas bunun karşılığında kalan rehinelerin yarısını derhal hür bırakacak. İsrail 59 kişinin hala esir tutulduğunu ve “24 kadarının” hayatta olduğuna inanıldığını söylüyor.
Pazartesi günü Hamas bu ani değişimi “[İsrail’in] mutabakattan kaçmak ve ikinci kademe için müzakerelere girmekten kaçınmak için yaptığı bir girişim” olarak kınadı.
Hamas rehineleri en değerli kozu olarak görüyor ve çatışma kendi kabul edeceği kurallarda sona erene kadar elinde tutmak için her türlü çabayı gösterecek.
Bir gün önce Mısır Dışişleri Bakanı Bedir Abdulati “Geçen Ocak ayında imzalanan muahedenin tüm taraflarca sadık bir halde ve tam olarak uygulanmasının alternatifi yoktur” demişti.
İsrail medyası, Mısır’ın ateşkesin iki hafta uzatılması ve İsrail’in Philadelphi koridorunun yanı sıra kuzey-güney ana Salahaddin yolundan çekilmesi karşılığında Hamas’ın yaşayan üç rehineyi ve başka üç rehinenin kalıntılarını hür bırakmasını önerdiğine dair haberler yayınladı.
Ancak görüşmeler hakkında bilgi sahibi olan bir Arap diplomat Kahire’de temasların şimdi yine başlamadığını, lakin “teknik grupların daima görüştüklerini” söyledi.
Bu noktada her vakit tehlikeli bir açmaz olacaktı.
Başbakan Netanyahu’nun öncelikli gayesi daima Hamas’ın askeri gücünü ve siyasi hakimiyetini “yok etmek” oldu.
Rehinelerin hür bırakılması sırasında Hamas’ın düzenlediği merasimleri ve güç şovları İsraillileri kızdırdı ve kıymetli ölçüde zayıflamış olsa da Hamas’ın hala Gazze’de denetimi elinde tuttuğunu vurgulamış oldu.
Arap diplomatik kaynaklar Hamas’ın bu savaş sona erdiğinde Gazze’nin idaresinde yer almayacağını kabul etse de iktidarından geriye kalanları dağıtmayacağını söylüyor.
Bu, İsrail ve en kıymetli müttefiki ABD için kabul edilemez bir durum.
Pazar günü ABD Ulusal Güvenlik Kurulu İsrail’in “bir sonraki adımına” tam takviye verdi. Kurul, kümenin “artık müzakere edilmiş bir ateşkesle ilgilenmediğini gösterdiğini” söyleyerek hatası kesin bir halde Hamas’a yükledi.
Başbakan Netanyahu bir görüntü konuşmasında Lider Donald Trump’ı “İsrail’in Beyaz Saray’da sahip olduğu en büyük dost” olarak tanımladı.
Ancak İsrail medyası Washington’un da İsrailli öndere çatışmaları yine başlatmaması için baskı yaptığını söylüyor.
Bu cins bir baskının, Trump grubu 20 Ocak’ta Beyaz Saray’a girmeden evvel bile ateşkes mutabakatını çizginin dışına ittiği yaygın olarak kabul ediliyor.
Tüm rehinelerin meskene döndüğünü görmek isteyen İsraillilerin baskısı da giderek artıyor.
Pazar gecesi yüzlerce protestocu Kudüs’teki başbakanlık konutunun önündeki polis bariyerlerini yıktı.
Destekçileri tarafından “dünyanın en güzel barış yapıcısı” olarak övülen ABD Başkanı, savaşın ya da barışın parametrelerini tekrar şekillendirebilir.
Bu ortada her iki taraf da bir yandan savaşa devam etmeye hazırlanırken bir yandan da kendi şartlarına uygun bir barış için seçeneklerini pahalandırıyor.
